สำนักการศึกษา กรุงเทพมหานคร
Department of Education
การจัดการขยะเพื่อรีไซเคิล
โรงเรียนบางแค (เนื่องสังวาลย์อนุสรณ์)
กระบวนการพัฒนา

๑. ขั้นตอนการวางแผนและเตรียมการ (Planning Phase)

๑.๑  การจัดตั้งคณะกรรมการและทีมงาน

๑.  จัดตั้งคณะกรรมการบริหารโครงการ ประกอบด้วย ผู้อำนวยการ รองผู้อำนวยการ หัวหน้าฝ่ายวิชาการ และตัวแทนครู

๒.  แต่งตั้งทีมงานหลัก แบ่งเป็น 4 กลุ่มตามกิจกรรม: กลุ่มคัดแยกขยะ กลุ่มประกวดชุดรีไซเคิล กลุ่มผ้าป่าขยะ และกลุ่มโรงเรียนไร้ถัง

๓.  กำหนดบทบาทหน้าที่และความรับผิดชอบของแต่ละคน

๔.  จัดประชุมชี้แจงวิสัยทัศน์และเป้าหมายโครงการให้ทีมงานเข้าใจ

๑.๒ การสำรวจและประเมินสถานการณ์

๑.  สำรวจปริมาณและประเภทของขยะที่เกิดขึ้นในโรงเรียนเป็นระยะเวลา 1 เดือน

๒.  วิเคราะห์แหล่งกำเนิดขยะในแต่ละพื้นที่ของโรงเรียน

๓.  ประเมินทัศนคติและพฤติกรรมการจัดการขยะของนักเรียน ครู และบุคลากร

๔.  ศึกษาระบบการจัดการขยะเดิมและหาจุดที่ต้องปรับปรุง

๑.๓ การวางแผนกิจกรรมและกำหนดตารางเวลา

๑.  จัดทำแผนปฏิบัติงานรายละเอียดสำหรับทุกกิจกรรม

๒.  กำหนดไทม์ไลน์การดำเนินงานตลอดปีการศึกษา

๓.  จัดสรรงบประมาณและทรัพยากรที่จำเป็น

๔.  ออกแบบการติดตามและประเมินผล

๒.ขั้นตอนการดำเนินงาน (Implementation Phase)

๒.๑ กิจกรรมการคัดแยกขยะในโรงเรียน

ขั้นตอนการเตรียมการ

๑.  จัดซื้อถังขยะแยกประเภท (เปียก แห้ง อันตราย) และติดป้ายแสดงประเภทขยะ

๒.  ติดตั้งจุดรวบรวมขยะในตำแหน่งที่เหมาะสมทั่วโรงเรียน

๓.  จัดทำคู่มือการคัดแยกขยะพร้อมภาพประกอบ

ขั้นตอนการดำเนินการ

๑.  จัดอบรมให้ความรู้เรื่องการคัดแยกขยะแก่นักเรียนทุกระดับชั้น

๒.  แต่งตั้งเด็กดีประจำชั้นเป็น "Green Leader" ดูแลการคัดแยกขยะในห้องเรียน

๓.  ดำเนินการคัดแยกขยะตามตารางเวลาที่กำหนด

๔.  จัดระบบการเก็บขนและส่งขยะแต่ละประเภทไปยังจุดประมวลผลที่เหมาะสม

ขั้นตอนการติดตามและประเมิน

๑.  ตรวจสอบคุณภาพการคัดแยกขยะรายวัน

๒.  บันทึกปริมาณขยะแต่ละประเภทเป็นประจำ

๓.  ประเมินพฤติกรรมการคัดแยกขยะของนักเรียนและครู

๒.๒ กิจกรรมการประกวดชุดรีไซเคิล

ขั้นตอนการเตรียมการ

๑.  กำหนดกฎกติกาและเกณฑ์การตัดสิน

๒.  รวบรวมวัสดุเหลือใช้จากการคัดแยกขยะมาเป็นวัตถุดิบ

๓.  จัดเตรียมเครื่องมือและอุปกรณ์ที่จำเป็น

๔.  เชิญคณะกรรมการตัดสินที่มีความเชี่ยวชาญ

ขั้นตอนการดำเนินการ:

๑.  ประชาสัมพันธ์และเชิญชวนนักเรียนเข้าร่วมประกวด

๒.  จัดเวิร์กช็อปสอนการออกแบบและสร้างชุดจากวัสดุรีไซเคิล

๓.  จัดงานประกวดในรูปแบบ Fashion Show พร้อมการนำเสนอแนวคิด

๔.  มอบรางวัลและเกียรติบัตรให้ผู้เข้าร่วม

ขั้นตอนการติดตามและประเมิน:

๑.  ประเมินความคิดสร้างสรรค์และคุณภาพของผลงาน

๒.  สำรวจความพึงพอใจของผู้เข้าร่วมกิจกรรม

๓.  นำผลงานที่ดีเด่นมาจัดแสดงเป็นแรงบันดาลใจ

๒.๓ กิจกรรมการจัดทำผ้าป่าขยะรีไซเคิล

ขั้นตอนการเตรียมการ:

๑.  ประสานงานกับวัดในพื้นที่เพื่อขออนุญาตจัดกิจกรรม

๒.  รวบรวมและคัดเลือกขยะรีไซเคิลที่สามารถนำมาห่อเป็นผ้าป่าได้

๓.  จัดเตรียมผ้าและอุปกรณ์สำหรับการห่อผ้าป่า

๔.  ประชาสัมพันธ์และชักชวนชุมชนเข้าร่วม

ขั้นตอนการดำเนินการ:

๑.  จัดกิจกรรมรวบรวมขยะรีไซเคิลจากนักเรียน ครู และชุมชน

๒.  จัดกิจกรรมการแยกและจัดหมวดหมู่ขยะรีไซเคิล

๓.  ดำเนินพิธีทำบุญถวายผ้าป่าขยะรีไซเคิลแก่พระสงฆ์

๔.  จัดกิจกรรมถ่ายทอดความรู้เรื่องการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมตามหลักธรรม

ขั้นตอนการติดตามและประเมิน:

๑.  ประเมินปริมาณขยะรีไซเคิลที่รวบรวมได้

๒.  สำรวจการมีส่วนร่วมของชุมชน

๓.  ติดตามผลการนำขยะรีไซเคิลไปใช้ประโยชน์

๒.๔  กิจกรรมโรงเรียนไร้ถัง

ขั้นตอนการเตรียมการ:

๑.  ศึกษาแนวคิดและวิธีการสร้างโรงเรียนไร้ถังขยะ

๒.  วิเคราะห์และออกแบบระบบการจัดการขยะแบบครบวงจร

๓.  จัดหาเทคโนโลยีและอุปกรณ์ที่จำเป็น เช่น เครื่องย่อยขยะอินทรีย์

๔.  จัดทำแผนการลดการใช้วัสดุที่สร้างขยะ

ขั้นตอนการดำเนินการ:

๑.  ดำเนินแคมเปญลดการใช้ของใช้แล้วทิ้ง เช่น ห้ามใช้หลอดพลาสติก ถุงพลาสติก

๒.  ส่งเสริมการใช้ภาชนะส่วนตัวสำหรับอาหารและเครื่องดื่ม

๓.  ติดตั้งระบบการจัดการขยะอินทรีย์ในโรงเรียน

๔.  สร้างจุดรับซื้อขยะรีไซเคิลในโรงเรียน

ขั้นตอนการติดตามและประเมิน:

๑.  ติดตามปริมาณขยะที่ลดลงเป็นรายสัปดาห์

๒.  ประเมินการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของสมาชิกในโรงเรียน

๓.  ตรวจสอบประสิทธิภาพของระบบจัดการขยะ

๒.๕  กิจกรรมกล่องนมรักษ์โลก

ขั้นตอนการเตรียมการ:

๑.  ศึกษาแนวคิดการจัดการกล่องนม

๒.  วิเคราะห์และออกแบบระบบการจัดการกล่องนม

๓.  จัดหาอุปกรณ์สำหรับใส่กล่องนม

๔.  จัดทำแผนการลดขยะ

ขั้นตอนการดำเนินการ:

๑.  ดำเนินแคมเปญลดการการทิ้งกล่องนมไม่ถูกวิธี

๒.  ส่งเสริมการนำกลับมาใช้ใหม่

๓.  ติดตั้งระบบการจัดการกล่องนมโรงเรียน

๔.  สร้างจุดรับซื้อและแลกเปลี่ยนภายในโรงเรียน

ขั้นตอนการติดตามและประเมิน:

๑.  ติดตามปริมาณการรีไซเคิลเป็นรายสัปดาห์

๒.  ประเมินการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของสมาชิกในโรงเรียน

๓.  ตรวจสอบประสิทธิภาพของระบบการจัดเก็บกล่องนม

๔.  วิเคราะห์ผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม

๓.  ขั้นตอนการประเมินผลและปรับปรุง (Evaluation & Improvement Phase)

๓.๑  การติดตามและประเมินผล

๑.  จัดทำรายงานผลการดำเนินงานเป็นรายเดือน

๒.  ประเมินความสำเร็จตามตัวชี้วัดที่กำหนดไว้

๓.  สำรวจความพึงพอใจและข้อเสนอแนะจากผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง

๔.  จัดประชุมทบทวนและหาแนวทางปรับปรุง

๓.๒ การปรับปรุงและพัฒนา

๑.  นำข้อเสนอแนะมาปรับปรุงกระบวนการทำงาน

๒.  พัฒนานวัตกรรมใหม่ๆ สำหรับการจัดการขยะ

๓.  ขยายผลการดำเนินงานไปยังชุมชนและโรงเรียนอื่น

๔.  จัดทำคู่มือ Best Practice เพื่อเผยแพร่

๔. ขั้นตอนการขยายผลและยั่งยืน (Scaling & Sustainability Phase)

๔.๑ การสร้างเครือข่าย

๑.  สร้างเครือข่ายกับโรงเรียนอื่นๆ ในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้

๒.  ประสานงานกับองค์กรภาคเอกชนและภาครัฐในการสนับสนุน

๓.  จัดงานสัมมนาแลกเปลี่ยนประสบการณ์

๔.๒ การพัฒนาความยั่งยืน

๑.  จัดหาแหล่งงบประมาณที่ต่อเนื่อง

๒.  พัฒนาบุคลากรให้มีความเชี่ยวชาญ

๓.  สร้างระบบการสืบทอดองค์ความรู้

๕. ปัจจัยสำคัญสู่ความสำเร็จ

๕.๑ ปัจจัยภายใน

๑.  ความมุ่งมั่นและการสนับสนุนจากผู้บริหารโรงเรียน

๒.  การมีส่วนร่วมของครูและนักเรียนทุกคน

๓.  ระบบการติดตามและประเมินผลที่มีประสิทธิภาพ

๔.  งบประมาณและทรัพยากรที่เพียงพอ

๕.๒ ปัจจัยภายนอก

๑.  การสนับสนุนจากผู้ปกครองและชุมชน

๒.  ความร่วมมือจากหน่วยงานท้องถิ่น

๓.  เครือข่ายพันธมิตรด้านสิ่งแวดล้อม

๔.  นโยบายรัฐที่เอื้อต่อการจัดการสิ่งแวดล้อม


ผลจากการปฏิบัติ

 ผลจากการปฏิบัติที่เป็นปะโยชน์ต่อผู้ที่เกี่ยวข้องดังนี้

         ๑ ประโยชน์ต่อนักเรียน

๑.๑.  ได้รับความรู้และทักษะด้านการจัดการขยะและสิ่งแวดล้อมอย่างถูกต้อง

๑.๒.  พัฒนาความคิดสร้างสรรค์และทักษะการแก้ปัญหาผ่านกิจกรรมการสร้างงานศิลปะจากขยะ

๑.๓.  เสริมสร้างจิตสำนึกความรับผิดชอบต่อสิ่งแวดล้อมและสังคม

๑.๔.  เรียนรู้การทำงานเป็นทีมและการมีส่วนร่วมในกิจกรรมของโรงเรียน

๑.๕.  ได้รับประสบการณ์การเป็นผู้นำด้านสิ่งแวดล้อม

๒ ประโยชน์ต่อโรงเรียน

๒.๑.  ลดค่าใช้จ่ายในการจัดการขยะและสร้างรายได้เสริมจากการขายขยะรีไซเคิล

๒.๒.  พัฒนาภาพลักษณ์ของโรงเรียนให้เป็นสถานศึกษาต้นแบบด้านสิ่งแวดล้อม

๒.๓.  สร้างสภาพแวดล้อมที่สะอาดและสวยงามเอื้อต่อการเรียนรู้

๒.๔.  เสริมสร้างความภาคภูมิใจของนักเรียน ครู และผู้ปกครอง

๒.๕.  ได้รับการยอมรับและรางวัลด้านการจัดการสิ่งแวดล้อม

๓ ประโยชน์ต่อชุมชนและสิ่งแวดล้อม

๓.๑.  ลดปริมาณขยะที่ส่งไปยังแหล่งกำจัดขยะในระดับท้องถิ่น

๓.๒.  เป็นต้นแบบการจัดการขยะให้กับครอบครัวและชุมชนรอบข้าง

๓.๓.  ช่วยอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและลดมลพิษสิ่งแวดล้อม

๓.๔.  สร้างความตระหนักรู้ด้านสิ่งแวดล้อมในวงกว้าง

๓.๕.  เสริมสร้างคุณภาพชีวิทที่ดีของคนในชุมชน

๔ ประโยชน์ต่อสังคมและประเทศ

๔.๑.  สร้างพลเมืองที่มีจิตสำนึกด้านสิ่งแวดล้อมและความยั่งยืน

๔.๒.  ลดปัญหาขยะในระดับชาติและค่าใช้จ่ายในการจัดการขยะ

๔.๓.  ส่งเสริมเศรษฐกิจหมุนเวียนและการใช้ทรัพยากรอย่างมีประสิทธิภาพ

๔.๔.  สนับสนุนเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs) ของสหประชาชาติ

๔.๕.  เป็นส่วนหนึ่งของการแก้ไขปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

๕ ประโยชน์ด้านการเรียนรู้และนวัตกรรม

๕.๑.  พัฒนาหลักสูตรและกิจกรรมการเรียนรู้ด้านสิ่งแวดล้อมที่สร้างสรรค์

๕.๒.  สร้างนวัตกรรมการจัดการขยะที่เหมาะสมกับบริบทของโรงเรียน

๕.๓.  เป็นแหล่งเรียนรู้และศึกษาดูงานด้านการจัดการสิ่งแวดล้อม

๕.๔.  ส่งเสริมการวิจัยและพัฒนาด้านการจัดการขยะในสถานศึกษา

๕.๕.  สร้างองค์ความรู้ที่สามารถถ่ายทอดและขยายผลได้


เอกสารเพิ่มเติม :[ดาวน์โหลดเอกสาร]